Σαλιγκάρια: Απαραίτητα σε όλα τα ενυδρεία

[Alex_Salonica]

Επειδή πολύ καιρό τώρα ακούω από πολλούς να περιγράφουν τα σαλιγκάρια ως επιδημία, αποφάσισα να οργανώσω τις σκέψεις μου-γνώσεις μου εμπειρικές και θεωρητικές και να σας τις παρουσιάσω με την ελπίδα να αλλάξει η γνώμη στους ενυδρειόφιλους για αυτούς τους παρεξηγημένους και τόσο ωφέλιμους οργανισμούς και με απώτερο στόχο να συμπεριληφθούν ως must σε κάθε ενυδρείο από τουλάχιστον ένα είδος ανάλογα το βιότοπο.

Σαλιγκάρια: Απαραίτητα σε όλα τα ενυδρεία

Όταν αναφερόμαστε σε σαλιγκάρια στα ενυδρεία μας οι περισσότεροι αναφέρουμε μόνο τα αρνητικά των σαλιγκαριών. Το βασικότερο πρόβλημα και ουσιαστικά το μόνο αρνητικό στην ύπαρξη σαλιγκαριών σε ενυδρείο είναι η ανεξέλεγκτη αναπαραγωγή τους και η βιοφόρτιση που μπορούν να επιφέρουν με φυσικό επακόλουθο την δημιουργία κακής ποιότητας νερού στο ενυδρείο μας.

Η αιτία της ανεξέλεγκτης αναπαραγωγής τους βρίσκεται στην έλλειψη φυσικών θηρευτών σε συνδυασμό με την υπερβολική τροφή. Αν το σκεφτούμε καλύτερα όμως, ακόμα και το αρνητικό τους(δηλαδή ο υπερπληθυσμός) είναι ένας δείκτης ότι κάτι δεν κάνουμε σωστά και χρειάζεται την προσοχή μας το εύθραυστο οικοσύστημα μας.
Ένα συγκεκριμένο είδος μάλιστα και κοινός λαθρεπιβάτης το Physa Fontinalis μας “φωνάζει” όταν το ενυδρείο μας έχει έλλειψη οξυγόνου ή κακής ποιότητα νερό εγκαταλείποντας τα φυτά, ξύλα και άλλα διακοσμητικά του ενυδρείου σκαρφαλώνοντας ομαδικά στα ψηλότερα σημεία του ενυδρείου συνήθως στα τζάμια κοντά στην επιφάνεια.

Σε τελική ανάλυση ακόμα και η αύξηση του πληθυσμού των σαλιγκαριών μπορεί πολύ εύκολα να ελεγχθεί είτε βάζοντας κάποιο θηρευτή ή απλά με αυτοσχέδιες παγίδες.

Τα θετικά όμως των σαλιγκαριών είναι πάρα πολλά.
Ανάλογα το είδος και τις ιδιότητες τους μπορούν να συνεισφέρουν μόνο θετικά στα ενυδρεία μας.

Ανέφερα πιο πάνω για το Physa fontinalis, φαντάζομαι ότι αρκετοί το γνωρίζατε ήδη, αυτό όμως που πιθανόν δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό αφορά το “κοινό” μας μηλοσαλίγκαρο.
Τα Apple snails ονομάζονται και Infusorial snails. Ο όρος Infusoria σίγουρα απασχόλησε και προβλημάτισε αρκετούς από εμάς ειδικά όσους προσπάθησαν να μεγαλώσουν γόνους ψαριών τα οποία λόγω μεγέθους δεν μπορούν να καταναλώσουν νεοεκκολαφθείσα αρτέμια ή κάποιοα τροφή εμπορίου. Κακώς μάλιστα αναφέρεται ότι για την ανάπτυξη infusoria θα πρέπει να υπάρχει στο ενυδρείο κάποιο είδος μος. Η αλήθεια όμως είναι ότι η μος δεν συμβάλει τόσο στην ανάπτυξη της Infusoria παρά στη διατήρηση της ως καταφύγιο-βιότοπος.
Αυτό που πραγματικά συμβάλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη Infusoria είναι τα infusorial snails ή απλά apple snails.

Ο λόγος που τα apple snails αυξάνουν γεωμετρικά την παραγωγή infusoria είναι το ελλιπές πεπτικό τους σύστημα. Τα περιτώματα των apple snails περιέχουν αρκετά θρεπτικά συστατικά τα οποία είναι πρώτης τάξης τροφή για μικροοργανισμούς που με τη σειρά τους είναι η κύρια τροφή των γόνων.
Επιπλέον σε ενυδρεία γεννήστρες χωρίς υπόστρωμα μερικά apple snails μπορούν να κρατούν τον βυθό μας καθαρό από την περίσσια τροφή αλλά και από τους νεκρούς γόνους χωρίς να πειράζουν τα ζωντανά. Να επισημάνω ότι τα σαλιγκάρια θα πρέπει να μεραφερθούν στο ενυδρείο αφού εκκολαφθούν τα αβγά αν και έχει αναφερθεί σε πολλές περιπτώσεις τα apple snails να μην πειράζουν τα αβγά των ψαριών.
Εδώ λοιπόν ο ρόλος των apple snails διπλά ωφέλιμος αφού και παρέχουν infusoria αλλά και κρατούν καθαρό το ενυδρείο μας χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι θα αμελήσουμε τις τακτικές αλλαγές νερού ούτε ότι θα στηριχτούμε μόνο στην ύπαρξη infusoria για την ανάπτυξη των γόνων μας.

Στη πορεία και καθώς ο γόνος θα έχει μεγαλώσει αρκετά μπορούμε να απομακρύνουμε τα σαλιγκάρια μας αν πρόκειται για γόνο που αναζητά τροφή και στο βυθό ή να συνυπάρξουν στην αντίθετη περίπτωση συνεχίζοντας το έργο τους με τη διατήρηση ενός καθαρού βυθού από υπολείμματα τροφών.
Έχει μάλιστα γίνει και πείραμα με γόνο από pygmy corydoras σε 2 ενυδρεία το ένα με ένα ζευγάρι apple snails και στο άλλο χωρίς. Το αποτέλεσμα ήταν ότι στη γεννήστρα χωρίς τα σαλιγκάρια ο γόνος έπειτα από μερικές μέρες και αφού κατανάλωσε τον λεκιθικό σάκο να μην επιβιώσει ενώ στο ενυδρείο με τα σαλιγκάρια ο γόνος αναπτύχθηκε και έφτασε σε σημείο να μπορεί να καταναλώσει microworms.

Ένα άλλο πολύ χρήσιμο σαλιγκάρι είναι το Melanoides Turbeculata
Αν το ενυδρείο μας είναι υγιές πολυ πιθανό να μην γνωρίζουμε καν την ύπαρξη του αφού παραμένει στο υπόστρωμα καθόλη τη διάρκεια της ημέρας και βγαίνει μόνο την νύχτα για αναζήτηση τροφής που περιλαμβάνει άλγη, περισσεύματα τροφής, φύλλα και φυτά σε αποσύνθεση αλλά και νεκρούς οργανισμούς.
Επιπλέον επειδή κινείται εντός του υποστρώματος βοηθά στην εξαφάνιση αναερόβιων περιοχών.
Αν το συγκεκριμένο σαλιγκάρι το δούμε ενεργό να σκαρφαλώνει στα τζάμια κατά την διάρκεια της ημέρας(φώτων) είναι σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά με τις παραμέτρους του νερού μας και θα πρέπει να μεριμνήσουμε άμεσα.

Ένα επίσης χρήσιμο είδος σαλιγκαριού είναι και το Ramshorn,(Planorbarius corneus) αφού έχει ακόρεστη όρεξη για κάθε είδος άλγης. Μια μικρή ομάδα από ενήλικα άτομα του συγκεκριμένου είδους μπορούν στην κυριολεξία να γυαλίσουν όλο το ενυδρείο από κάθε είδος άλγης σε ελάχιστο χρόνο.
Αν λοιπόν έχετε πρόβλημα άλγης στο ενυδρείο σας πριν αρχίσετε τα δραστικά μέτρα με συσκότιση, απομάκρυνση με το χέρι και γενικά όλες αυτές τις επίπονες και τις περισσότερες φορές αναποτελεσματικές μεθόδους, βάλτε μια ομάδα με ενήλικα Ramshorn και καθίστε αναπαυτικά παρατηρώντας τα να καταβροχθίζουν τις άλγες και να αλλάζει όψη το ενυδρείο σας μέρα με τη μέρα.
Οι μποστανάδες όμως θα πρέπει να προσέξουν με το συγκεκριμένο είδος γιατί αν δεν βρουν άλγη ή γενικότερα άλλη τροφή, θα στραφούν σε φυτά με τρυφερά φύλλα όπως cabomba, τις κορυφές από pogostemon helferi, glossostigma κλπ.

Για όσους διατηρούν ενυδρεία με επιθετικά ψάρια που μπορούν να βλάψουν τα ramshorn ή ακόμα και να τα φάνε μια πολύ καλή επιλογή είναι τα Neritina Natalensis ή zebra snails.
Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα ανθεκτικό σαλιγκάρι με επίσης ακόρεστη όρεξη για άλγη και είναι το μόνο σαλιγκάρι και γενικά ζωντανό μέσα σε ενυδρείο που μπορεί να καταναλώσει και κυανοβακτήριο! Μπορεί να αντισταθεί στις επιθέσεις ψαριών αφού προσκολλάτε πολύ καλά στις επιφάνειες και έχει καλυμμένες τις κεραίες του και το σώμα του.
Ίσως το μόνο αρνητικό στο συγκεκριμένο είδος είναι ότι δεν αναπαράγεται σε γλυκό νερό και η εναπόθεση των αβγών του γίνεται σχεδόν σε κάθε επιφάνεια του ενυδρείου χωρίς να αποκολούνται εύκολα δημιουργώντας για κάποιους ένα αντιαισθητικό αποτέλεσμα.

Ένα άλλο ενδιαφέρον είδος και ουσιαστικά ήταν και η αφορμή για να ψάξω περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα σαλιγκάρια είναι τα Tylomelania από τις λίμνες sulawesi.
Όταν στο παλεθόν είχα προμηθευτεί μερικές cardinal sulawesi γαρίδες o γερμανός εκτροφέας μου είχε συστήσει απαραίτητα να προμηθευτώ και μερικά tylomelania σαλιγκάρια αφού θεωρούνταν συμβιωτικά χωρίς να μου αναφέρει περισσότερες πληροφορίες.
Στη πορεία ενημερώθηκα αλλά και από προσωπική εμπειρία διαπίστωσα ότι οι συγκεκριμένες γαρίδες δεν δέχονται εύκολα τυποποιημένες τροφές, παρά μόνο άλγη και μικροοργανισμούς δηλαδή ..infusoria.

Αντί επιλόγου
τα είδη σαλιγκαριών που αναφέρθηκαν θα πρέπει να υπάρχουν σε όλα τα ενυδρεία και τουλάχιστον από ένα είδος ανάλογα το βιότοπο.
Ειδικά σε κοινωνικά ενυδρεία ή σε μη αυστηρά βιοτοπικά τα είδη Melanoides Turbeculata και Ramshorn θεωρώ ότι είναι απαραίτητη προσθήκη αφού είναι εξαιρετικοί καθαριστές καταναλώνοντας όλα τα ανεπιθύμητα στοιχεία στο ενυδρείο μας όπως άλγη, περιττή τροφή, σάπια φύλλα και φυτά και επιπλέον λειτουργούν και ως “συναγερμός” σε περίπτωση υπέρβασης των παραμέτρων του ενυδρείου μας.

Επιπλέον όσοι προσπαθούν την αναπαραγωγή ψαριών με μικροσκοπικό γόνο ας προσθέσουν την επόμενη φορά στη γεννήστρα τους και μερικά apple snails χωρίς να κάνουν σκούπα βυθού, θα εκπλαγούν από το αποτέλεσμα!

Σε κάθε περίπτωση όμως θα πρέπει να ελέγχουμε τον πληθυσμό τους και να συνυπολογίζονται στη γενική ιχθυοφόρτιση του ενυδρείου μας. Ενδεικτικά να αναφέρω ότι ένα ενήλικο apple snail απαιτεί τα ίδια λίτρα με ένα ψάρι 10 εκατοστών.

Την επόμενη φορά λοιπόν που θα κοιτάξετε στο ενυδρείο σας τα σαλιγκάρια, απλά παρατηρήστε τα, έχουν κάτι να σας πουν...