[Fonamstel]

Πολλά λέμε για τα "καλά" που έχει το αλάτι, πάνω-κάτω ξέρουμε τις δοσολογίες... αλλά γιατί το αλάτι "κάνει καλό"?... και πως "δουλεύει"?

Βιολόγος δεν είμαι, αλλά όταν έχεις σχεδόν όλη τη σωρευμένη γνώση της ανθρωπότητας στα πόδια σου - η καλύτερα στα χέρια σου, αφού με αυτά χειρίζεσαι το πληκτρολόγιο του υπολογιστή, με λίγο η πολύ ψάξιμο βρίσκεις τις απαντήσεις.

Χλωριούχο Νάτριο λοιπόν. Ενα αντιπαρασιτικό φάρμακο. Ενα γενικής χρήσης τονωτικό. Μια ουσία που βοηθάει στην επούλωση τραυμάτων. Γνωστό εδώ και χιλιάδες χρόνια για την ικανότητά του να συντηρεί τρόφιμα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μας παρέχεται απλόχερα από μια "εταιρία" μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα: τη Φύση.

Κατ' αρχήν μερικά φαινομενικά άσχετα πράγματα, που όμως βοηθούν στην κατανόηση του "τρόπου λειτουργίας" του αλατιού.

Η κυτταρική μεμβράνη της συντριπτικής πλειοψηφίας των κυττάρων όλων των γνωστών μορφών ζωής, είναι "ημιπερατή". Αυτό σημαίνει οτι "αφήνει να την διαπεράσουν" κάποια συστατικά, ενώ "μπλοκάρει" κάποια άλλα. Κάτι σαν κόσκινο δηλαδή.
Στην περίπτωση των κυττάρων, αυτό που "περνάει" είναι το νερό, ενώ αυτό που "μπλοκάρεται" είναι τα άλατα.

Την λέξη "όσμωση" την έχουμε ακούσει όλοι λίγο-πολύ. Θα μπορούσαμε να την χαρακτηρίσουμε σαν μια "παραξενιά" της φύσης. Τι είναι όσμωση;
Ας πούμε οτι έχουμε ένα δοχείο, άδειο κατ' αρχήν, και το χωρίζουμε σε δύο "διαμερίσματα" με μια τέτοια ημιπερατή μεμβράνη. Βάζουμε στο πρώτο διαμέρισμα νερό φτωχό σε άλατα ("μαλακό"), ενώ στο δεύτερο διαμέρισμα νερό με πολλά άλατα (σκληρό).
Η "παραξενιά" της φύσης έγκειται στο οτι τα "δύο νερά" που χωρίζονται από την ημιπερατή μεμβράνη έχουν την τάση να "εξομοιωθούν" στη σκληρότητά τους - να έρθουν σε μια "οσμωτική ισορροπία". Αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν μεταφερθεί νερό από το πρώτο διαμέρισμα στο δεύτερο διαμέσου της μεμβράνης. Η κίνηση αυτή του νερού από "μαλακό" προς "σκληρό" λέγεται όσμωση. Το αντίθετο, ένας "εξαναγκασμός του ανθρώπου προς το νερό" να κινηθεί αντίθετα/αντίστροφα λέγεται "αντίστροφη όσμωση" (χμμμ, κάπου έχω ξανακούσει αυτήν την "αντίστροφη όσμωση"... που άραγε?)

Πάμε "στο ζουμί" τώρα.

Ειναι γνωστό οτι το ανθρώπινο σώμα αποτελείται κατά 70% περίπου από νερό. Αυτό όμως δεν συμβαίνει μόνο στο ανθρώπινο σώμα, αλλά και στα ψάρια και στα παράσιτα... οχι απαραίτητα με την ίδια αναλογία, αλλά οτιδήποτε ζωντανό εχει πολύ νερό μέσα του...

Ας ξεκινήσουμε από τα παράσιτα (του "γλυκού νερού"). Πρωτόγονοι οργανισμοί. Αν το νερό στο οποίο ζουν "ξαφνικά" αποκτήσει περισσότερα άλατα από αυτά που έχουν "συνηθίσει" τα παράσιτα, τότε συμβαίνει κάτι κακό γι αυτά. Λόγω της αλλαγής της οσμωτικής ισορροπίας, "χάνουν" νερό που μεταφέρεται στο περιβάλλον, δηλαδή αφυδατώνονται. Και μάλιστα, μπορεί να αφυδατωθούν μέχρι θανάτου. Γι αυτό λοιπόν το αλάτι είναι ένα πολύ καλό αντιπαρασιτικό. Σκοτώνει μικροοργανισμούς και παράσιτα χωρίς να απαιτούνται πιθανόν επικίνδυνες χημικές ουσίες.

Τα "πτώματα" αυτών των μικροοργανισμών η/και παρασίτων είναι τα "υπολείμματα" μιας "θεραπείας με αλάτι". Ως γνωστόν, οποιοδήποτε πτώμα γίνεται με τον καιρό ένα πρώτης τάξης λίπασμα.
Τα υπολείμματα μιας οποιασδήποτε θεραπείας με χημικά μέσα, εκτός από τα πτώματα των μικροοργανισμών η/και παρασίτων, είναι διάφορα "κακά πράγματα" που θα πρέπει να φροντίσουμε να απομακρυνθούν από το ενυδρείο.

Πάμε στα ψάρια τώρα.

Το ίδιο "κακό" που κάνει το αλάτι στα παράσιτα, το προκαλεί και στα ψάρια: αφυδάτωση.
Ομως, τα ψάρια είναι πολύ πιο εξελιγμένοι οργανισμοί και αντέχουν πολύ περισσότερο στο αλάτι και την αφυδάτωση που τους προκαλεί.

Μια παρένθεση.

Τα ψάρια γλυκού νερού ζουν σε ένα περιβάλλον μόνιμα "υποτονικό". Οχι με την έννοια της βαρεμάρας...
Αν πάμε σε ένα φαρμακείο και ζητήσουμε "ισοτονικό διάλυμα για ενδοφλέβια χρήση" θα μας δώσουν ένα "αλατόνερο" !
Δηλαδή καθαρό νερό με 0,9% χλωριούχο νάτριο. "Ισοτονικό" σημαίνει οτι αν το βάλουμε στο αίμα μας, τα ερυθρά αιμοσφαίρια π.χ. δεν θα αφυδατωθούν, δεν θα πάθουν τίποτα. Γιατί αυτό το "0,9% αλάτι" βρίσκεται σε "οσμωτική ισορροπία" με το "δικό μας σώμα". Παρ' όλα τα εκατομμύρια χρόνια εξέλιξης, τα ψάρια μοιάζουν σε αυτό το χαρακτηριστικό με τον άνθρωπο. Και για τα ψάρια, "ισοτονικό" είναι το διάλυμα 0.9% αλατιού. Οτιδήποτε παρακάτω είναι "υποτονικό", οτιδήποτε παραπάνω "υπερτονικό".

Το νερό των ποταμιών και των λιμνών όπου ζουν σε φυσιολογικές συνθήκες τα ψάρια του γλυκού νερού, είναι υποτονικό - έχει (πολύ) λιγότερο από 0,9% άλατα (0,9% σημαίνει εννέα χιλιάδες ppm !)

Τα ψάρια για να ανταποκριθούν σε αυτές τις "δύσκολες" συνθήκες διαβίωσης, ανέπτυξαν "αμυντικούς μηχανισμούς". Ο κυριώτερος είναι τα λέπια. Αυτά δεν είναι ημιπερατά, αλλά αδιαπέραστα. Τα βράγχια όμως, δεν είναι αδιαπέραστα. Ετσι, το "μαλακό" σε σχέση με το σώμα τους νερό, συνεχώς "εισβάλλει" στον οργανισμό μέσω των βραγχιων. Για να μην "φουσκώσουν και εκραγούν" από τη συνεχή απορρόφηση νερού, τα ψάρια παρουσιάζουν μια "24ωρη ακράτεια ούρων". Είναι ένας δεύτερος μηχανισμός άμυνας αυτό το "μόνιμο κατούρημα", ωστε να αποβάλλουν νερό. Το dropsy είναι μια μορφή ανωμαλίας/δυσκολίας στην "μόνιμη ούρηση". Δεν αποβάλλεται νερό και τα ψάρια πρήζονται (πέρα από την αιμόλυση που προκαλείται).

Ενα ψάρι στρεσαρισμένο η προσβεβλημένο από παράσιτα, δυσκολεύεται να αποβάλλει το νερό που εισβάλλει στο σώμα του.

Τέλος παρένθεσης.

Πως όμως το αλάτι προστατεύει τα ψάρια? (το οτι σκοτώνει παράσιτα το είδαμε).

Προσθέτοντας αλάτι στο νερό, αυξάνονται τα άλατα και μειώνεται η "οσμωτική διαφορά νερού-ψαριού". Δηλαδή μειώνεται η ποσότητα του νερού που "εισβάλλει" στο ψάρι, "ανακουφίζοντάς το" από το "ζόρι" της συνεχούς αποβολής νερού.
Αν "κάνουμε" το νερό του ενυδρείου "ισοτονικό", τότε η "εισβολή" νερού ουσιαστικά μηδενίζεται. Και η επούλωση τραυμάτων επιταχύνεται.

Ενα υποτονικό διάλυμα περίπου 0,3% "εξαναγκάζει" τα κύτταρα του ψαριού που εκκρίνουν βλέννα σε μεγαλύτερη παραγωγή βλέννας. Αυτή η βλέννα προστατεύει το ψάρι απέναντι σε παράσιτα η βακτηρίδια, αλλά ως ενα σημειο και από αλλαγές θερμοκρασίας.

"Χαμηλότερα" υποτονικά διαλύματα έχουν ως αποτέλεσμα την "διέγερση" του μεταβολισμού του ψαριού, οπότε "καλυτέρευση" της υγείας του.

Ελαφρώς υπερτονικά διαλύματα (της τάξης του 1%) χρησιμοποιούνται για "χρονοβόρες" μεταφορές ψαριών (σε μεγάλες αποστάσεις).

Ισχυρά υπερτονικά διαλύματα (μέχρι και 3% για δίσκους) προκαλούν "οσμωτική πίεση" στα ψάρια, "καψίματα" στο δέρμα, αλλά και υπερβολική παραγωγή βλέννας που καταπολεμά οχι μόνο τα παράσιτα και μικρόβια, αλλά και τους μύκητες. "Ξεκολλάει" επίσης από το σώμα των ψαριών οποιοδήποτε "σκουπίδι".

Ετσι, πολλά προβλήματα αντιμετωπίζονται με το ανάλογο διάλυμα...
Αλλά μην ξεχνάμε οτι όσο πιο "δυνατό" είναι το διάλυμα, τόσο πιο μικρός πρέπει να είναι ο χρόνος έκθεσης των ψαριών σε αυτό. Και οτι, βασικά, το αλάτι είναι καλό αντιπαρασιτικό για "εξωπαράσιτα".

Το βασικότερο όμως, είναι οτι τα ψάρια γλυκού νερού δεν "έχουν φτιαχτεί" για να ζουν σε "αλατισμένο" περιβάλλον. Ο οργανισμός τους είναι φτιαγμένος για νερό χωρίς αλάτι. Η μόνιμη χρήση αλατιού κάνει περισσότερο κακό παρά καλό.

Συμπεράσματα:

1. Καλό είναι να έχουμε κάποια ποσότητα αλατιού πάντα διαθέσιμη ωστε σε περίπτωση εμφάνισης προβλήματος να γίνεται αμέσως μια "ήπια επιθετική" αντιμετώπιση.
2. Το αλάτι (για τα ψάρια γλυκού νερού) είναι φάρμακο και ως τέτοιο θα πρέπει να το αντιμετωπίζουμε. Οπως δεν συνίσταται να "ανακατεύουμε" χημικά φάρμακα, έτσι δεν πρέπει να "ανακατεύουμε" αλάτι και κάποιο χημικό φάρμακο.
3. Καλό είναι να υπάρχει μια γυάλα η ένα ενυδρειάκι 5-10 λίτρων, ώστε στην περίπτωση που θα χρειαστεί ισχυρό υπερτονικό διάλυμα, να μην κάνουμε "θαλασσινό" το ενυδρείο.

============================================-

ΥΓ.1: Οποιαδήποτε παρατήρηση/διόρθωση/διευκρίνιση είναι αποδεκτή και επιβεβλημένη, για να μην διαβάζουν "φούμαρα" οι αναγνώστες.

ΥΓ.2: Σε περίπτωση που το παρόν ποστ θεωρηθεί χρήσιμο, και αφού γίνουν διορθώσεις/διευκρινίσεις, μπορεί να εμπλουτιστεί και με σχέδια/εικόνες η "τυπικές δοσολογίες" ανά είδος ψαριού, για να γίνει πιο κατανοητό. Οπως επίσης και με τα αποτελέσματα/παρενέργειες που έχει το αλάτι στα φυτά (και στα ψάρια χωρίς λέπια...).

Συμπλήρωση admin:
Ενω τα ψάρια δεχονται καλά την αποτομη αυξηση της αλατοτητας, δεν συμβαινει το ιδιο και με το αντιθετο.
Γιαυτο μετα απο καθε θεραπεια με αλατι, καλο ειναι να γινονται μικρες συχνες αλλαγες νερου ωστε η αλατοτητα να επανελθει με ομαλο και αργο τροπο.