Σε ένα νέο review του, ο Culum Brown (αναπλ. καθηγητής στο Macquarie University που ασχολείται με τη Βιολογία και τη Συμπεριφορά Ψαριών) συγκεντρώνει πρόσφατα επιστημονικά ευρήματα σχετικά με τις νοητικές δυνατότητες και την αντίληψη του πόνου από τα ψάρια, και προσπαθεί να γεφυρώσει το κενό μεταξύ των κοινών αντιλήψεων (και μύθων - βλέπε μνήμη χρυσόψαρου κλπ) που επικρατούν και την επιστημονική αλήθεια.
Αναφέρει λοιπόν ότι τα ψάρια έχουν πολύ ανεπτυγμένα συστήματα αίσθησης (sensory systems - όραση, ακοή, όσφρηση, αντίληψη μαγνητικών και ηλεκτρικών πεδίων κ.α.), πολλές φορές πιο ανεπτυγμένα από αυτά των θηλαστικών, εξαιτίας της μεγάλης πολύπλοκότητας των ενδιαιτημάτων στα οποία ζουν. Ακόμα και ο διαχωρισμός του εγκεφάλου σε δεξί και αριστερό ημισφαίριο (brain lateralization) που μέχρι πριν κάποια χρόνια θεωρούνταν αποκλειστικά ανθρώπινο χαρακτηριστικό, έχει πλέον επιβεβαιωθεί και στα ψάρια, καθώς προτιμούν να χρησιμοποιούν διαφορετικές πλευρές του εγκεφάλου για την ανάλυση διαφορετικών πληροφοριών. Στη συνέχεια δίνει παραδείγματα νοητικών δυνατήτηων των ψαριών που έχουν ερευνηθεί πειραματικά. Μνήμη και μάθηση είναι από τα πρώτα που έχουν μελετηθεί εκτενώς (καταρρίπτοντας όλους τους μύθους για την κακή μνήμη των ψαριών, κατί που μπορούμε και εμείς οι ίδιοι να επαληθεύσουμε με τα ψάρια των ενυδρείων μας την ώρα του φαγητού
). Τα ψάρια επίσης χρησιμοποιούν πληροφορίες και αποκτούν συμπεριφορές από άλλα ψάρια του ίδιου είδους ή άλλων ειδών για να βρούν τροφή, για να ζευγαρώσουν ή για να αποφύγουν θηρευτές (κάτι που ονομάζεται κοινωνική μάθηση - social learning). Μπορούν ακόμα να αναγνωρίσουν διαφορετικά άτομα, μέλη του κοπαδιού τους, ακόμα και συγγενικά ψάρια. Μπορούν επίσης να κάνουν διαχωρισμό ανάμεσα σε διαφορετικά αριθμητικά μεγέθη (πχ μπορούν να ξεχωρίσουν δύο κοπάδια με διαφορετικό αριθμό ατόμων) με παρόμοιες νοητικές διεργασίες με τα θηλαστικά. Τέλος έχουν καταγραφεί και σπάνιες περιπτώσεις χρήσης εργαλείων σε τροπικά ψάρια.
Η αίσθηση του πόνου στα ψάρια, είχε αποτελέσει αντικείμενο επιστημονικών συζητήσεων και αντιπαραθέσεων για πολλά χρόνια. Παρόλαυτα, ξέρουμε σήμερα ότι τα ψάρια διαθέτουν όλα εκείνα τα συστήματα που απαιτούνται για την αντίληψη του πόνου (τα οποία τελικά δε διαφέρουν πολύ από τα αντίστοιχα του ανθρώπου) και μάλιστα εμφανίζουν παρόμοιες αντιδράσεις όταν τους χορηγούνται αναλγητικά. Το μόνο που παραμένει προς συζήτηση είναι κατα πόσο τα ψάρια αντιδρούν "νοητικά" (ή "γνωστικά" - cognitive) στον πόνο (καθώς ορισμένοι ερευνητές διαχωρίζουν τον πόνο ως συναίσθημα από την απλή αντίληψη ενός δυσάρεστου ερεθίσματος - "αλγαισθησία"). Είναι γνωστό πως ο εγκέφαλος των ψαριών διαφέρει αρκετά από τον εγκέφαλο των υπόλοιπων σπονδυλωτών, κυρίως λόγω των διαφορετικών εξελικτικών (και αναπτυξιακών) τροχιών που έχουν ακολουθήσει. Παρόλαυτά συναντάμε πολλές ανάλογες δομές που επιτελούν παρόμοιες λειτουργίες. Οπότε, είναι πιθανόν τα ψάρια να μη βιώνουν τον πόνο ακριβώς όπως οι άνθρωποι ή άλλα ζώα, αλλά σίγουρα τον αντιλαμβάνονται με κάποιο παρόμοιο μηχανισμό.
Καταλήγει λοιπόν στο συμπέρασμα ότι αν και δεν μποροούμε να πούμε με βεβαιότητα σε τί βαθμό έχουν συναίσθηση (consciousness) τα ψάρια (όπως άλλωστε και τα υπόλοιπα ζώα εκτός του ανθρώπου), τα συνεχώς αυξανόμενα στοιχεία σχετικά με την πολυπλοκότητα της συμπεριφοράς, τη νοημοσύνη και τον τρόπο αντίληψης του πόνου από τα ψάρια, συνιστούν ότι θα πρέπει να τα αντιμετωπίζουμε τουλάχιστον με την ίδια ευαισθησία όπως και τα υπόλοιπα σπονδυλωτά ζώα.
Εδώ ένα άρθρο που αναφέρεται στο review:
http://mq.edu.au/newsroom/2014/06/19...lso-feel-pain/
Για όσους έχουν πρόσβαση εδώ μπορούν να κατεβάσουν το review paper του Culum Brown, είναι ένα πολύ ενδιαφέρον ανάγνωσμα:
http://link.springer.com/article/10....071-014-0761-0
Για τους υπόλοιπους, αυτή είναι η περίληψη στα αγγλικά:
Fish intelligence, sentience and ethics
Culum Brown
Fish are one of the most highly utilised vertebrate taxa by humans; they are harvested from wild stocks as part of global fishing industries, grown under intensive aquaculture conditions, are the most common pet and are widely used for scientific research. But fish are seldom afforded the same level of compassion or welfare as warm-blooded vertebrates. Part of the problem is the large gap between people’s perception of fish intelligence and the scientific reality. This is an important issue because public perception guides government policy. The perception of an animal’s intelligence often drives our decision whether or not to include them in our moral circle. From a welfare perspective, most researchers would suggest that if an animal is sentient, then it can most likely suffer and should therefore be offered some form of formal protection. There has been a debate about fish welfare for decades which centres on the question of whether they are sentient or conscious. The implications for affording the same level of protection to fish as other vertebrates are great, not least because of fishing-related industries. Here, I review the current state of knowledge of fish cognition starting with their sensory perception and moving on to cognition. The review reveals that fish perception and cognitive abilities often match or exceed other vertebrates. A review of the evidence for pain perception strongly suggests that fish experience pain in a manner similar to the rest of the vertebrates. Although scientists cannot provide a definitive answer on the level of consciousness for any non-human vertebrate, the extensive evidence of fish behavioural and cognitive sophistication and pain perception suggests that best practice would be to lend fish the same level of protection as any other vertebrate.
Animal Cognition, June 2014, DOI 10.1007/s10071-014-0761-0