Ο καθορισμός του φύλου είναι όντως από τα πιο ενδιαφέροντα θέματα!
Σχετικά με τον περιβαλλοντικό καθορισμό του φύλου, οι πιο σημαντικοί παράγοντες είναι θερμοκρασία, φωτοπερίοδος, pH και σκληρότητα. Πχ ένα δικό μας στο zebrafish:
http://web.science.uu.nl/behaviour/L...%201822%29.pdf
Σε κάποια είδη μπορεί να παίζουν ρόλο άλλοι παράγοντες, για παράδειγμα στα Bettas λέγεται απο πολλούς εκτροφείς (χωρίς να έχει αποδειχθεί όμως) ότι το μέγεθος και η ηλικία των γονίων μπορεί να καθορίσουν την αναλογία αρσενικών/θηλυκών σε μια γέννα (δλδ μεγάλο σε ηλικία αρσενικό με μικρό σε ηλικία θηλυκό δίνει περισσότερα αρσενικά).
Στις "κοινωνικές" κιχλίδες γίνεται ένας χαμός γιατί δεν έχουμε δύο ξεκάθαρα φύλα
Σε πολλά είδη, υπάρχουν μικρά αρσενικά που δεν γίνονται ποτέ κυρίαρχα μέσα στην ομάδα και μοιάζουν με θηλυκά. Αυτά πολλές φορές δεν αναπαράγονται ποτέ, ή αναπαράγονται μόνο με "ύπουλες" τακτικές, δηλαδή παραμονεύουν δίπλα σε κάποιο ζευγάρι που αναπαράγεται (είτε μιμούμενα ένα 2ο θηλυκό είτε απλά κρύβονται) και ξαφνικά "τρυπώνουν" ανάμεσα στο ζευγάρι και απελευθερώνουν το σπέρμα τους, καταφέρνοντας έτσι να γονιμοποιούν ένα μέρος των αβγών. Το φύλο αλλά και ο φαινότυπος του αρσενικού (κυρίαρχο ή υποδεέστερο) στα είδη αυτά καθορίζεται νωρίς στη ζωή και επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες ακόμα και κοινωνικούς (πχ πόσα αρσενικά και θηλυκά υπάρχουν ήδη στην ομάδα, ποια είναι η υπάρχουσα ιεραρχία κλπ). Επίσης σε πολλά είδη τα υποδεέστερα αρσενικά μπορούν ανα πάσα στιγμή να μετατραπούν σε κυρίαρχα όταν συντρέξουν οι κατάληλες προϋποθέσεις. Σε πολλά είδη κιχλίδων έχουμε και ολική αντιστροφή του φύλου σε προχωρημένη ηλικία σε ορισμένες περιπτώσεις (πχ μετατροπή θηλυκού σε αρσενικό λόγω έλλειψης αρσενικού στην ομάδα).