Περί Διατροφής
-Κλεόβουλος Φλαμουρόπουλος
Διαβάζοντας περί διατροφής των ψαριών και περισσότερο των κιχλίδων Malawi & Tanganyika συνάντησα
πολλές απόψεις και προτάσεις, που πολλές φορές αφήνουν
περιθώρια για παρανοήσεις και λάθος επιλογές, κρίσιμες για την υγεία των ψαριών μας.
Το ‘ψαξα λίγο περισσότερο τελευταία που ασχολήθηκα με τα Tropheus- ψάρια που θεωρείται ότι είναι πολύ επιρρεπή στο
bloat (ασθένεια που μεταξύ άλλων λέγεται ότι οφείλεται και στην κακή διατροφή) και αναθεώρησα αρκετά απ’ όσα ήξερα.
Επειδή δεν βρήκα πολλές μελέτες (όσες βρήκα αφορούσαν τη διατροφή ψαριών για ανθρώπινη κατανάλωση) κατέγραψα μερικές απόψεις-παρατηρήσεις μου για να τις συζητήσουμε, αφού δεν είμαι ούτε ιχθυολόγος ούτε διατροφολόγος.
Καταρχήν
δεν πιστεύω πως υπάρχουν "αμιγώς" φυτοφάγα ή σαρκοφάγα ψάρια αλλά ψάρια κυρίως φυτοφάγα, κυρίως σαρκοφάγα και παμφάγα (αυτό δεν το πολυ-αναλύω εδώ αλλά θυμηθείτε τι λιχουδιά είναι για τις ‘φυτοφάγες’ mbuna τα νεογέννητα ψαράκια). Με βάση αυτό πρέπει να καθορίζουμε και την τροφή τους.
Σε σχέση με το ποσοστό της
πρωτεΐνης σε μια τροφή υπάρχουν οι μεγαλύτερες παρανοήσεις. Λέγεται πχ "στα φυτογάγα δεν δίνουμε τροφή με υψηλή πρωτεΐνη", "στα mbuna δεν δίνουμε ποτέ ζωική πρωτεΐνη".
Το ποσοστό της πρωτεΐνης σε μια τροφή δεν σημαίνει απολύτως τίποτα.
Τροφή με μεγάλο ποσοστό πρωτεΐνης που όμως είναι εύκολα αφομοιώσιμη από το πεπτικό των ψαριών δεν προκαλεί προβλήματα όπως το bloat (το οποίο εξάλλου οφείλεται κυρίως σε άλλους παράγοντες).
Το σημαντικό είναι η ποιότητα της πρωτεΐνης, που εξαρτάται από τα αμινοξέα που περιέχει και την δυνατότητα των ψαριών να την "απορροφήσουν-χρησιμοποιήσουν".
Τα ψάρια έχουν προσαρμοστεί να καταναλώνουν συγκεκριμένες πηγές πρωτεϊνών που έχουν ανάγκη και υπάρχουν στο περιβάλλον που ζουν.
Αυτό που πρέπει πρώτα να προσέχουμε σε μια τροφή είναι τα
συστατικά που (συνήθως) αναγράφονται στη συσκευασία και αποκαλύπτουν και την πηγή των πρωτεϊνών που περιέχουν και την ποιότητα τους.
Η σειρά που αναγράφονται έχει σημασία και δείχνει τον βαθμό συμμετοχής τους στη τροφή.
Όταν βλέπουμε μεγάλα ποσοστά από άλευρα σιτηρών, καλαμπόκι, πατάτα, σόγια, στάχτη/τέφρα(ash-αυτό δείχνει σε ποιο βαθμό χρησιμοποιούνται υποπροϊόντα ψαριών όπως κόκκαλα/κεφάλια/λέπια) πρέπει να την αποφεύγουμε.
Τα άλευρα των σιτηρών που χρησιμοποιούνται στις ψαροτροφές σαν "συγκολλητική" ουσία των συστατικών τους μπορεί να μην δημιουργούν πρόβλημα όταν είναι σε μικρό ποσοστό. Όταν όμως είναι μεγάλο ποσοστό της τροφής (αφού είναι και φτηνή πρώτη ύλη) τα ψάρια επειδή δεν μπορούν να διασπάσουν εύκολα τους υδρογονάνθρακες που περιέχουν, ένα μέρος τους το μετατρέπουν σε λίπος και το υπόλοιπο προκαλεί δυσκοιλιότητα και πεπτικά προβλήματα (πιθανά και bloat).
Η πρωτεΐνη σε μια ψαροτροφή μπορεί επίσης να προέρχεται από κρέας θερμόαιμων ζώων (τα ψάρια είναι ποικιλόθερμα/ψυχρόαιμα) τα λιπαρά οξέα του οποίου τα ψάρια δεν μπορούν να αφομοιώσουν και το αποθηκεύουν σε στερεά μορφή στους ιστούς και ειδικά στο συκώτι.
Άλλη παρανόηση έχει να κάνει με την
σπιρουλίνα που λόγω της μεγάλης διατροφικής της αξίας την βλέπουμε σαν συστατικό των τροφών.
Συχνά βλέπω προτάσεις όπως «ταΐζε τα ‘φυτοφάγα’ με σπιρουλίνα». Πρέπει όμως να γνωρίζουμε ότι η υπερβολική ποσότητα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στα ψάρια (σημειωτέον ότι η μεγάλη περιεκτικότητα της σπιρουλίνας σε βιταμίνη Α μπορεί να γίνει τοξική). Έχω συναντήσει συχνά την περίπτωση σε Labidochromis caeruleus όπου η υπερβολική δόση σπιρουλίνας τους προκαλεί σκούρα στίγματα στο κεφάλι και στο σώμα. [Σημειώνω εδώ γι αυτούς που προτείνουν τροφές για τα ‘φυτοφάγα’, χωρίς μεγάλο ποσοστό πρωτεΐνης ότι μια πολλή γνωστή τροφή Super Forte 36% Spirulina platensis, γράφει στα συστατικά της : ακατέργαστη πρωτεΐνη 48% !!]
Η
βιομηχανία των ψαροτροφών πολλές φορές μας πουλάει φύκια για μεταξωτές κορδέλες. Χρησιμοποιεί φτηνές πρώτες ύλες ή ευφάνταστες ονομασίες προϊόντων για να πουλήσει. Εμείς σαν αγοραστές χρειάζεται να ψάχνουμε πίσω από τα ψιλά γράμματα για να βρούμε τι τελικά δίνουμε σαν τροφή στα ψάρια μας.
Αναρωτιέμαι γιατί ενώ το προσδόκιμο ζωής ενός ψαριού είναι πχ 10 χρόνια, στα ενυδρεία μας (χωρίς φυσικούς εχθρούς, αντίξοες συνθήκες κλπ) πεθαίνουν συνήθως πολύ νωρίτερα.
Ένας σοβαρός παράγοντας (αν υποθέσουμε ότι οι παράμετροι του νερού στο οποίο τα φιλοξενούμε είναι σωστοί) είναι η διατροφή που τους παρέχουμε και η ποσότητα της τροφής που τους δίνουμε. Λέμε συχνά «ταΐζε 2-3 φορές την ημέρα» αλλά πιστεύω ότι αυτό δεν είναι σωστό. Θα πρέπει να λέμε «
ταΐζε όσο λιγότερο μπορείς». Πιστεύω ότι τα ενήλικα ψάρια δεν πρέπει να τα ‘φορτώνουμε’ με υπερβολική τροφή (το περίσσευμα της οποίας, είτε θα μείνει αφάγωτη είτε θα την αποβάλλουν τα ψάρια, θα επιβαρύνει το νερό του ενυδρείου) αλλά να δίνουμε λίγη και ποιοτική και το πολύ 1-2 φορές την ημέρα, με μια μέρα την βδομάδα οπωσδήποτε νηστεία (εξαίρεση εδώ είναι το μεγάλωμα μικρών). Γι’ αυτό δεν χρειάζονται επιχειρήματα, φτάνει μόνο να δούμε τα ψάρια στο φυσικό τους περιβάλλον και τον αγώνα που κάνουν όλη τη μέρα να εξασφαλίσουν μόνο ένα ποσοστό της τροφής που εμείς τους δίνουμε σε ένα μόνο τάϊσμα.
Ένα
υγιές ψάρι μόλις πλησιάσουμε στο ενυδρείο θα πλησιάσει στο τζάμι ‘παρακαλώντας’ για τροφή, είναι ζωηρό, έχει καθαρά χρώματα, αναπαράγεται εύκολα και μας συντροφεύει για πολλά χρόνια.
Αξίζει να το ψάξουμε λίγο παραπάνω και να ακουστούν περισσότερες απόψεις.