neos
09-01-14, 22:44
Όπως είχα υποσχεθεί στο θρεντ για την ιχθυοπανίδα των Πρεσπών (http://www.aquatek.gr/vb/showthread.php?t=67231), ήρθε η ώρα για μια πληρέστερη παρουσίαση των δύο αυτών σπουδαίων υγρότοπων της βόρειας Ελλάδας αφού κατάφερα επιτέλους να τις επισκεφθώ το περασμένο εορταστικό τριήμερο!
Ιστορικά και γεωγραφικά στοιχεία για την περιοχή των Πρεσπών
Οι λίμνες μικρή και μεγάλη Πρέσπα, βρίσκονται στη Δυτική Μακεδονία, στα βορειοδυτικά σύνορα της Ελλάδας. Η μεγάλη Πρέσπα είναι μοιρασμένη ανάμεσα στην Ελλάδα, την Αλβανία και την ΠΓΔΜ (σχεδόν στο κέντρο της λίμνης συναντιούνται τα σύνορα των τριών χωρών) ενώ η μικρή Πρέσπα ανήκει σχεδόν εξολοκλήρου στην Ελλάδα, εκτός από το νοτιοδυτικό της άκρο που ανήκει στην Αλβανία. Οι λίμνες βρίσκονται σε υψόμετρο περίπου 850 μέτρων ενώ οι γύρω οροσειρές ξεπερνούν σε ορισμένες περιπτώσεις τα 2000 μέτρα.
http://goo.gl/maps/BAxHU
http://www.ekby.gr/Diaxeiristika_YPAN/maps/maps09/images/PB02_I_IV_EN_MO1_09.jpg
Πιθανολογείται πως κατά τους προϊστορικούς χρόνους οι δύο λίμνες ήταν ενωμένες με την αλβανική λίμνη Μάλικ και τη λίμνη Οχρίδα που βρίσκεται στα σύνορα Αλβανίας - ΠΓΔΜ και αποτελούσαν τη λίμνη Δασσαρήτιδα. Στη συνέχεια με τις γεωλογικές αναταράξεις και τις εναποθέσεις των χειμάρρων που κατέληγαν στη λίμνη από τα γύρω βουνά, η αρχαία λίμνη διαχωρίστηκε στις τέσσερις σημερινές λίμνες.
Ο τόπος έχει πλούσια ιστορία, όπως και ολόκληρη η Μακεδονία, καθώς η περιοχή των λιμνών πέρασε από την κυριαρχία των Ρωμαίων, των Βυζαντινών, των Σλάβων (Βούλγαρων και Σέρβων) μέχρι να ενσωματωθεί με το ελληνικό κράτος το 1913. Στην περίοδο του εμφυλίου πολέμου έγινε θέρετρο σφοδρών συγκρούσεων καθώς τα βουνά της περιοχής ήταν καταφύγιο των ανταρτών και οι μεγάλες καταστροφές στους οικισμούς της περιοχής είχε σαν αποτέλεσμα την ερήμωση πολλών από αυτούς. Η καθεμιά ιστορική περίοδος έχει αφήσει τα χνάρια της στην περιοχή των λιμνών που είναι πλούσια σε αρχαιολογικά και ιστορικά μνημεία.
http://www.prespes.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=102&Itemid=581
Κοινωνικοοικονομικά στοιχεία
Οι κάτοικοι της περιοχής παραδοσιακά ασχολούνται με την αλιεία και την κτηνοτροφία ενώ μετά το 1950 που οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις άρχισαν να αρδεύονται από το νερό των λιμνών, άρχισαν να ασχολούνται με την καλλιέργεια των φασολιών που έκτοτε αποτελούν το σήμα κατατεθέν της περιοχής.
Η αλιεία που βασιζόταν παραδοσιακά κυρίως στο γριβάδι (κυπρίνος), το τσιρόνι και μια ενδημική ποικιλία πέστροφας (μοναδικό λιμνίσιο είδος καθώς οι πέστροφες είναι ροόφιλο ψάρι), έχει φθίνει τις τελευταίες δεκαετίες για τους γνωστούς λόγους που έχουν υποβαθμίσει τα αλιευτικά αποθέματα σε όλες τις λίμνες της Ελλάδας (υπεραλίευση, μόλυνση υδάτων, εισαγωγή ανταγωνιστικών ξενικών ειδών κλπ). Οι επαγγελματίες αλιείς που έχουν απομείνει στην περιοχή είναι πια μερικές δεκάδες ενώ υπάρχει στροφή στην ήπια αγροτοτουριστική ανάπτυξη.
Φυσικό περιβάλλον / οικοσυστήματα
Η περιοχή των λιμνών έχει ιδιαίτερη αξία και αποτελεί οικοσύστημα παγκόσμιας σημασίας. Οι λόγοι είναι πολλοί και ανάμεσά τους ξεχωρίζουν η ποικιλία των οικοτόπων και ο μεγάλος αριθμός σπάνιων ειδών ζώων και φυτών, πολλά από τα οποία είναι ενδημικά, δηλαδή εμφανίζονται μόνο στην Πρέσπα και πουθενά αλλού στον κόσμο.
Η χλωρίδα των Πρεσπών
Η χλωρίδα του Εθνικού Δρυμού είναι πλούσια και σημαντική. Υπάρχουν είδη τα οποία έχουν αξιόλογη οικολογική αξία. Έχουν καταγραφεί 1249 αυτοφυή είδη. Από τα 1249 είδη τα 17 είναι πτεριδόφυτα και τα 1232 σπερματόφυτα, τα οποία αντιπροσωπεύονται από 11 γυμνόσπερμα, 100 δικοτυλήδονα και 214 μονοκοτυλήδονα. Τα είδη αυτά κατατάσσονται σε 467 γένη και 111 οικογένειες.
Στη χλωρίδα του δρυμού περιέχονται 24 ενδημικά και 31 μη ενδημικά είδη. Υπάρχουν ακόμη 36 είδη που διέπονται από καθεστώς διεθνούς προστασίας Red Data IUEN (1982) και προστατεύονται από την ανάλογη νομοθεσία (Π.Δ. 67/1981). Τα είδη αυτά κατατάσσονται στις παρακάτω κατηγορίες:
Είδη ευπρόσβλητα, υπό απειλή εξαφάνισης (2)
Είδη σπάνια, υπό προστασία (11)
Είδη σε σχετική επάρκεια, μη απειλούμενος προς το παρόν (5)
Είδη προστατευμένα, χωρίς διαβάθμιση απειλής (17)
http://www.spp.gr/spp/index.php?option=com_content&view=article&id=75&Itemid=75&lang=el
http://www.spp.gr/spp/index.php?option=com_content&view=article&id=36&Itemid=40&lang=el
Η πανίδα των Πρεσπών
Ορνιθοπανίδα
http://www.spp.gr/spp/poulia_updated%2011.2013.pdf
Μέσα στον τεράστιο φυσικό πλούτο της περιοχής ξεχωρίζουν επίσης τα σπάνια υδρόβια πουλιά που φωλιάζουν εδώ, δηλαδή τα δύο είδη πελεκάνων, ο αργυροπελεκάνος και ο ροδοπελεκάνος, οι λαγγόνες, τα 7 είδη ερωδιών, οι σταχτόχηνες και οι χαλκόκοτες. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Πρέσπα φιλοξενεί τη μεγαλύτερη αναπαραγωγική αποικία αργυροπελεκάνων στον κόσμο (1000-1200 ζευγάρια).
Ιχθυοπανίδα
http://www.spp.gr/spp/psaria_updated%2011.2013.pdf
Η ιχθυοπανίδα αποτελεί ένα από τα κυριότερα γνωρίσματα των Πρεσπών εξαιτίας της μοναδικότητας των ψαριών που ζουν στις λίμνες της. Στη Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα έχουν παρατηρηθεί 23 είδη ψαριών, εννιά από τα οποία είναι ενδημικά, δηλαδή βρίσκονται μόνο εκεί και πουθενά αλλού στον κόσμο, γιΆ αυτό και προστατεύονται από την ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία. Αυτή η μοναδική ιχθυοπανίδα έχει επίσης κατατάξει τις Πρέσπες ως έναν από τους δέκα σημαντικότερους υγροτόπους στη Μεσόγειο.
Η δημιουργία αυτής της ξεχωριστής ιχθυοπανίδας είναι αποτέλεσμα της μακροβιότητας των λιμνών, καθώς οι λίμνες των Πρεσπών είναι από τις παλαιότερες της Ευρώπης με ηλικία εκατομμυρίων ετών. Η περίοδος αυτή, σε συνδυασμό με την απομόνωση των λιμνών από άλλα σώματα νερού επέτρεψε την εξέλιξη μοναδικών μορφών ψαριών ειδικά προσαρμοσμένων στις ιδιαιτερότητες του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής.
Ερπετοπανίδα
http://www.spp.gr/spp/erpeta_updated%2011.2013.pdf
Ο αριθμός των ειδών των ερπετών που έχει καταγραφεί στην περιοχή της Μικρής Πρέσπας και ιδιαίτερα στην περιοχή του δρυμού, φθάνει τα 22. Πρόκειται για δύο είδη χελωνών, εννιά είδη σαυρών και εννιά είδη φιδιών. Τα είδη των ερπετών της περιοχής είναι κεντροευρωπαϊκού τύπου και μερικά με μεσογειακή κατανομή.
Αμφίβια
http://www.spp.gr/spp/amphivia_updated%2011.2013.pdf
Συναντώνται 11 είδη αμφιβίων (1/4 όλων των ειδών στην Ελλάδα), αριθμός που θεωρείται υψηλός για τα ελληνικά και ευρωπαϊκά δεδομένα
Θηλαστικά
http://www.spp.gr/spp/thilastika_updated%2011.2013.pdf
Συναντώνται περίπου 46 είδη. Η οικολογική αξία της περιοχής αποδεικνύεται και από την ύπαρξη σπάνιων και απειλούμενων με εξαφάνιση θηλαστικών, όπως είναι η Αρκούδα, ο Λύκος, η Βίδρα, το Κουνάβι, ο Ασβός και η Αγριόγατα. Είκοσι τρία είδη προστατεύονται από διεθνείς ή ευρωπαϊκές συμβάσεις και 15 από την ελληνική νομοθεσία.
Σύνδεσμοι / πηγές
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%AF%CE%BC%CE%BD%CE%B5%CF%82_%CE%A0%CF%81% CE%AD%CF%83%CF%80%CE%B5%CF%82
http://www.prespes.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=87&Itemid=486
http://www.spp.gr/spp/index.php?option=com_content&view=frontpage&Itemid=1&lang=el
http://www.spp.gr/life_prespafish/index.php?&lang=el
Φωτογραφίες
Ιστορικά και γεωγραφικά στοιχεία για την περιοχή των Πρεσπών
Οι λίμνες μικρή και μεγάλη Πρέσπα, βρίσκονται στη Δυτική Μακεδονία, στα βορειοδυτικά σύνορα της Ελλάδας. Η μεγάλη Πρέσπα είναι μοιρασμένη ανάμεσα στην Ελλάδα, την Αλβανία και την ΠΓΔΜ (σχεδόν στο κέντρο της λίμνης συναντιούνται τα σύνορα των τριών χωρών) ενώ η μικρή Πρέσπα ανήκει σχεδόν εξολοκλήρου στην Ελλάδα, εκτός από το νοτιοδυτικό της άκρο που ανήκει στην Αλβανία. Οι λίμνες βρίσκονται σε υψόμετρο περίπου 850 μέτρων ενώ οι γύρω οροσειρές ξεπερνούν σε ορισμένες περιπτώσεις τα 2000 μέτρα.
http://goo.gl/maps/BAxHU
http://www.ekby.gr/Diaxeiristika_YPAN/maps/maps09/images/PB02_I_IV_EN_MO1_09.jpg
Πιθανολογείται πως κατά τους προϊστορικούς χρόνους οι δύο λίμνες ήταν ενωμένες με την αλβανική λίμνη Μάλικ και τη λίμνη Οχρίδα που βρίσκεται στα σύνορα Αλβανίας - ΠΓΔΜ και αποτελούσαν τη λίμνη Δασσαρήτιδα. Στη συνέχεια με τις γεωλογικές αναταράξεις και τις εναποθέσεις των χειμάρρων που κατέληγαν στη λίμνη από τα γύρω βουνά, η αρχαία λίμνη διαχωρίστηκε στις τέσσερις σημερινές λίμνες.
Ο τόπος έχει πλούσια ιστορία, όπως και ολόκληρη η Μακεδονία, καθώς η περιοχή των λιμνών πέρασε από την κυριαρχία των Ρωμαίων, των Βυζαντινών, των Σλάβων (Βούλγαρων και Σέρβων) μέχρι να ενσωματωθεί με το ελληνικό κράτος το 1913. Στην περίοδο του εμφυλίου πολέμου έγινε θέρετρο σφοδρών συγκρούσεων καθώς τα βουνά της περιοχής ήταν καταφύγιο των ανταρτών και οι μεγάλες καταστροφές στους οικισμούς της περιοχής είχε σαν αποτέλεσμα την ερήμωση πολλών από αυτούς. Η καθεμιά ιστορική περίοδος έχει αφήσει τα χνάρια της στην περιοχή των λιμνών που είναι πλούσια σε αρχαιολογικά και ιστορικά μνημεία.
http://www.prespes.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=102&Itemid=581
Κοινωνικοοικονομικά στοιχεία
Οι κάτοικοι της περιοχής παραδοσιακά ασχολούνται με την αλιεία και την κτηνοτροφία ενώ μετά το 1950 που οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις άρχισαν να αρδεύονται από το νερό των λιμνών, άρχισαν να ασχολούνται με την καλλιέργεια των φασολιών που έκτοτε αποτελούν το σήμα κατατεθέν της περιοχής.
Η αλιεία που βασιζόταν παραδοσιακά κυρίως στο γριβάδι (κυπρίνος), το τσιρόνι και μια ενδημική ποικιλία πέστροφας (μοναδικό λιμνίσιο είδος καθώς οι πέστροφες είναι ροόφιλο ψάρι), έχει φθίνει τις τελευταίες δεκαετίες για τους γνωστούς λόγους που έχουν υποβαθμίσει τα αλιευτικά αποθέματα σε όλες τις λίμνες της Ελλάδας (υπεραλίευση, μόλυνση υδάτων, εισαγωγή ανταγωνιστικών ξενικών ειδών κλπ). Οι επαγγελματίες αλιείς που έχουν απομείνει στην περιοχή είναι πια μερικές δεκάδες ενώ υπάρχει στροφή στην ήπια αγροτοτουριστική ανάπτυξη.
Φυσικό περιβάλλον / οικοσυστήματα
Η περιοχή των λιμνών έχει ιδιαίτερη αξία και αποτελεί οικοσύστημα παγκόσμιας σημασίας. Οι λόγοι είναι πολλοί και ανάμεσά τους ξεχωρίζουν η ποικιλία των οικοτόπων και ο μεγάλος αριθμός σπάνιων ειδών ζώων και φυτών, πολλά από τα οποία είναι ενδημικά, δηλαδή εμφανίζονται μόνο στην Πρέσπα και πουθενά αλλού στον κόσμο.
Η χλωρίδα των Πρεσπών
Η χλωρίδα του Εθνικού Δρυμού είναι πλούσια και σημαντική. Υπάρχουν είδη τα οποία έχουν αξιόλογη οικολογική αξία. Έχουν καταγραφεί 1249 αυτοφυή είδη. Από τα 1249 είδη τα 17 είναι πτεριδόφυτα και τα 1232 σπερματόφυτα, τα οποία αντιπροσωπεύονται από 11 γυμνόσπερμα, 100 δικοτυλήδονα και 214 μονοκοτυλήδονα. Τα είδη αυτά κατατάσσονται σε 467 γένη και 111 οικογένειες.
Στη χλωρίδα του δρυμού περιέχονται 24 ενδημικά και 31 μη ενδημικά είδη. Υπάρχουν ακόμη 36 είδη που διέπονται από καθεστώς διεθνούς προστασίας Red Data IUEN (1982) και προστατεύονται από την ανάλογη νομοθεσία (Π.Δ. 67/1981). Τα είδη αυτά κατατάσσονται στις παρακάτω κατηγορίες:
Είδη ευπρόσβλητα, υπό απειλή εξαφάνισης (2)
Είδη σπάνια, υπό προστασία (11)
Είδη σε σχετική επάρκεια, μη απειλούμενος προς το παρόν (5)
Είδη προστατευμένα, χωρίς διαβάθμιση απειλής (17)
http://www.spp.gr/spp/index.php?option=com_content&view=article&id=75&Itemid=75&lang=el
http://www.spp.gr/spp/index.php?option=com_content&view=article&id=36&Itemid=40&lang=el
Η πανίδα των Πρεσπών
Ορνιθοπανίδα
http://www.spp.gr/spp/poulia_updated%2011.2013.pdf
Μέσα στον τεράστιο φυσικό πλούτο της περιοχής ξεχωρίζουν επίσης τα σπάνια υδρόβια πουλιά που φωλιάζουν εδώ, δηλαδή τα δύο είδη πελεκάνων, ο αργυροπελεκάνος και ο ροδοπελεκάνος, οι λαγγόνες, τα 7 είδη ερωδιών, οι σταχτόχηνες και οι χαλκόκοτες. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Πρέσπα φιλοξενεί τη μεγαλύτερη αναπαραγωγική αποικία αργυροπελεκάνων στον κόσμο (1000-1200 ζευγάρια).
Ιχθυοπανίδα
http://www.spp.gr/spp/psaria_updated%2011.2013.pdf
Η ιχθυοπανίδα αποτελεί ένα από τα κυριότερα γνωρίσματα των Πρεσπών εξαιτίας της μοναδικότητας των ψαριών που ζουν στις λίμνες της. Στη Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα έχουν παρατηρηθεί 23 είδη ψαριών, εννιά από τα οποία είναι ενδημικά, δηλαδή βρίσκονται μόνο εκεί και πουθενά αλλού στον κόσμο, γιΆ αυτό και προστατεύονται από την ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία. Αυτή η μοναδική ιχθυοπανίδα έχει επίσης κατατάξει τις Πρέσπες ως έναν από τους δέκα σημαντικότερους υγροτόπους στη Μεσόγειο.
Η δημιουργία αυτής της ξεχωριστής ιχθυοπανίδας είναι αποτέλεσμα της μακροβιότητας των λιμνών, καθώς οι λίμνες των Πρεσπών είναι από τις παλαιότερες της Ευρώπης με ηλικία εκατομμυρίων ετών. Η περίοδος αυτή, σε συνδυασμό με την απομόνωση των λιμνών από άλλα σώματα νερού επέτρεψε την εξέλιξη μοναδικών μορφών ψαριών ειδικά προσαρμοσμένων στις ιδιαιτερότητες του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής.
Ερπετοπανίδα
http://www.spp.gr/spp/erpeta_updated%2011.2013.pdf
Ο αριθμός των ειδών των ερπετών που έχει καταγραφεί στην περιοχή της Μικρής Πρέσπας και ιδιαίτερα στην περιοχή του δρυμού, φθάνει τα 22. Πρόκειται για δύο είδη χελωνών, εννιά είδη σαυρών και εννιά είδη φιδιών. Τα είδη των ερπετών της περιοχής είναι κεντροευρωπαϊκού τύπου και μερικά με μεσογειακή κατανομή.
Αμφίβια
http://www.spp.gr/spp/amphivia_updated%2011.2013.pdf
Συναντώνται 11 είδη αμφιβίων (1/4 όλων των ειδών στην Ελλάδα), αριθμός που θεωρείται υψηλός για τα ελληνικά και ευρωπαϊκά δεδομένα
Θηλαστικά
http://www.spp.gr/spp/thilastika_updated%2011.2013.pdf
Συναντώνται περίπου 46 είδη. Η οικολογική αξία της περιοχής αποδεικνύεται και από την ύπαρξη σπάνιων και απειλούμενων με εξαφάνιση θηλαστικών, όπως είναι η Αρκούδα, ο Λύκος, η Βίδρα, το Κουνάβι, ο Ασβός και η Αγριόγατα. Είκοσι τρία είδη προστατεύονται από διεθνείς ή ευρωπαϊκές συμβάσεις και 15 από την ελληνική νομοθεσία.
Σύνδεσμοι / πηγές
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%AF%CE%BC%CE%BD%CE%B5%CF%82_%CE%A0%CF%81% CE%AD%CF%83%CF%80%CE%B5%CF%82
http://www.prespes.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=87&Itemid=486
http://www.spp.gr/spp/index.php?option=com_content&view=frontpage&Itemid=1&lang=el
http://www.spp.gr/life_prespafish/index.php?&lang=el
Φωτογραφίες