Maverick
19-01-11, 10:41
Fin Rot
Παρατήρησα πως τον τελευταίο καιρό έχουν αναφερθεί πολλά κρούσματα του γνωστού σε όλους μας «fin rot». Οι περισσότεροι που έχουν διατηρήσει μονομάχους για μεγάλο χρονικό διάστημα, σίγουρα θα έχουν κάποια εμπειρία με τη συγκεκριμένη ασθένεια, ή τουλάχιστον θα έχουν ακούσει για το πόσο εύκολα μπορεί να προσβάλλει το ψάρια μας και πόσο ραγδαία μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο (αν δε ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα). Έτσι, αν και οι ασθένειες των ψαριών και οι θεραπείες τους δεν είναι ειδικότητά μου, αποφάσισα να μαζέψω σε μερικές γραμμές τις βασικότερες πληροφορίες που υπάρχουν στο διαδίκτυο για την ασθένεια αυτή και τους τρόπους αντιμετώπισής της.
Γενικά
Το fin rot (ή fin and tail rot)€“ - στα ελληνικά «σάπισμα πτερυγίων» -€“ είναι μία ασθένεια που μπορεί να προσβάλλει οποιοδήποτε είδος ψαριού, αλλά στην περίπτωση των μονομάχων είναι ο νούμερο 1 κίνδυνος. Ίσως η ευαισθησία του μονομάχου σε αυτή την ασθένεια να οφείλεται και στη δομή του καθώς τα μακρυά του πτερύγια τραυματίζονται εύκολα με γρήγορες κινήσεις δίπλα σε διακοσμητικά αντικείμενα ή στον εξοπλισμό. Επίσης κατά το ζευγάρωμα, όσο μη επιθετικά και να είναι τα ψάρια, πάντα θα υπάρξουν μικροτραυματισμοί που αποτελούν πιθανές εστίες μόλυνσης. Ακόμα καμιά φορά και από υπερβολικό flaring μπορεί να δημιουργηθεί κάποιο μικρό σκίσιμο στα πτερύγια ή την ουρά, το οποίο μπορεί να εξελιχθεί στη συνέχεια σε fin rot.
Το finrot μπορεί να προκληθεί είτε από μύκητες (fungal fin rot) είτε από βακτήρια (bacterial fin rot). Στο άρθρο αυτό θα επικεντρωθώ στο βακτηριακό finrot που είναι και η πιο κοινή περίπτωση. Για το βακτηριακό finrot, υπεύθυνα είναι συνήθως gram-αρνητικά βακτήρια όπως τα Aeromonas, Pseudomonas και Myxobacteria. Τα βακτήρια αυτά είναι πολύ κοινά και βρίσκονται στο νερό κάθε ενυδρείου, όμως αν οι συνθήκες το επιτρέψουν και πολλαπλασίαστούν υπέρμετρα, μπορεί να προκαλέσουν μεγάλα προβλήματα στην υγεία των ψαριών. Για το λόγο αυτό, η πρωταρχική αιτία εμφάνισης του fin rot είναι οι κακές συνθήκες! Οι κακές παράμετροι του νερού (κυρίως το υψηλό pH), βρώμικο νερό (μη τακτικές ρουτίνες δηλαδή), υπερπληθισμός, κακή ποιότητα τροφής, επιθετικοί συγκάτοικοι, πολύ χαμηλή ή υψηλή θερμοκρασία, είναι πηγές στρες που αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα του ψαριού και το κάνουν ιδιαίτερα ευάλωτο στην εμφάνιση του fin rot (ειδικά μετά από τραυματισμό). Οπότε και για τη θεραπεία της ασθένειας αυτής, το πρώτο μας βήμα πρέπει να είναι ο εντοπισμός της ρίζας του προβλήματος, δηλαδή του παράγοντα που προκαλέι στρες στο ψάρι και η επίλυσή του.
http://www.aquatek.gr/vb/attachment.php?attachmentid=79341&d=1463136464
Εικόνα 1. Fin rot σε αρχικά στάδια (φαίνεται η μείωση της επιφάνειας των πτερυγίων) όπου μπορεί να αντιμετωπιστεί σχετικά εύκολα.
Συμπτώματα - Διάγνωση
Τα κυριότερα συμπτώματα του fin rot είναι τα εξής:
Μικρές τρύπες στις επιφάνειες των πτερυγίων
Πτερύγια που φαίνεται να «λεπταίνουν» ή να γίνονται διαφανή
Πτερύγια που «ξεφτίζουν» στις άκρες
Κομμάτια των πτερυγίων κόβονται και πέφτουν
Οι άκρες των πτερυγίων γίνονται άσπρες
Γλοιώδεις περιοχές στις άκρες των πτερυγίων που φαίνεται να «τρώνε» σιγά σιγά τα πτερύγια (τα πτερύγια κονταίνουν σταδιακά).
Αν η ασθένεια προχωρήσει, αρχίζουν να εμφανίζονται αιματώματα στα πτερύγια, τα πτερύγια χάνονται εντελώς και η μόλυνση εξαπλώνεται στο υπόλοιπο σώμα. Πολλές φορές συμβαίνουν και δευτερεύουσες μολύνσεις (από το Flexibacter ή από μύκητες), με παρόμοια συμπτώματα.
Όλα τα παραπάνω, συνήθως συνοδεύονται και από τα κλασσικά συμπτώματα των ασθενειών στα ψάρια, όπως απώλεια όρεξης, νωχελικότητα, κλείσιμο πτερυγίων κλπ.
http://www.aquatek.gr/vb/attachment.php?attachmentid=79340&d=1463136464
Εικονα 2. Συμπεριφορά που συνοδεύει συνήθως το fin rot. Κλείσιμο πτερυγίων και νωχελικότητα (κάθισμα στο βυθό).
Θεραπεία
Η διατήρηση άριστων συνθηκών είναι ο μόνος τρόπος να προστατεύσουμε το μονομάχο μας από το fin rot. Παρακολούθηση των παραμέτρων του νερού, συχνές αλλαγές νερού, χρήση διαφόρων «πρόσθετων» στο νερό όπως φύλλα ινδικής αμυγδαλιάς ή μπανανιάς (που έχουν αποδειχθεί χρήσιμα), είναι κάποια μέτρα πρόληψης κατά της ασθένειας.
Είναι γενικά καλό να απομονώνεται το ψάρι που πάσχει (αν προέρχεται από κοινωνικό ενυδρείο), καθως έτσι είναι πολύ πιο εύκολο να ελεγθούν οι συνθήκες του νερού και να διατηρηθεί το νερό καθαρό σε ένα μικρό ενυδρειάκι-καραντίνα. Ακόμα, τα διάφορα φάρμακα (αν χρειαστούν στη συνέχεια) είναι πολύ πιθανό να επηρεάσουν τη βιολογία του φίλτρου, ή μπορεί να είναι βλαβερά για άλλους πιο ευαίσθητους οργανισμούς του ενυδερείου (πχ γαρίδες, σαλιγκάρια κλπ). Στην περίπτωση λοιπόν φαρμακευτικής αγωγής, η απομόνωση είναι μονόδρομος.
Πολύ σημαντικό είναι να διαγνωστεί η ασθένεια στην αρχή της (με τα πρώτα σημάδια στα πτερύγια), διότι αν προχωρήσει είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Αν, λοιπόν, η ασθένεια είναι σε αρχικό στάδιο, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να ξεπεραστεί με αύξηση των αλλαγών νερού (σε μικρά ενυδρεία έως και 100% ημερησίως) και προσθήκη ενυδρειακού αλατιού [1 κουταλιά της σούπας (~15g) ανά 10 λίτρα είναι μία ελαφριά δοσολογία, για πιο δυνατή θεραπεία μπορύμε να φτάσουμε και έως τα 30g/10Lγια έως 4 εβδομάδες].
Αν παρόλαυτα το fin rot συνεχίζει και χειροτερεύει, ή δεν το προλάβαμε σε αυτό το στάδιο, θα πρέπει να ακολουθήσουμε φαρμακευτική θεραπεία. Αφού λοιπόν το finrotπροκαλείται κυρίως από gram-αρνητικά βακτήρια, ο πιο σίγουρος τρόπος για να θεραπευτεί είναι με τη χρήση αντιβίωσης. Οι πιο διαδεδομένες για την περίπτωση αυτή (σύμφωνα με τις πηγές) είναι η Τετρακυκλίνη (Tetracycline), η Καναμυκίνη (Kanamicine sulfate) και το Maracyn-2 (Minocycline). Δυστυχώς πολλά από αυτά δεν είναι εύκολο να τα βρούμε στην ελληνική αγορά. Όπως με όλα τα αντιβιοτικά, θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και να ακολουθούμε τις οδηγίες χρήσης. Είναι επίσης πολύ σημαντικό να ολοκληρώνουμε την θεραπεία που προτείνεται ακόμα και αν υπάρχουν εμφανή σημάδια βελτίωσης, για να περιορίζεται ο κίνδυνος ανάπτυξης ανθεκτικών στελεχών. Αν μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας δε δουμε εμφανή σημάδια βελτίωσης και ανάπλαση των πτερυγίων, τότε ίσως χρειαστεί να δοκιμάσουμε κάποιο άλλο αντιβιωτικό.
http://www.aquatek.gr/vb/attachment.php?attachmentid=79339&d=1463136464
Εικόνα 3. Προχωρημένο fin rot, που δεν υποχωρούσε με ήπια θεραπεία (bactopour είχα χρησιμοποιήσει αν δεν κανω λάθος σε συνδυασμό με αλάτι). Δυστυχώς ο κόκκινος πλακάτ αυτός πέθανε τελικα. Τουλάχιστον ηταν σε μεγάλη ηλικία και είχε προλάβει να μεταβιβάσει τα γονίδιά του στην επόμενη γενιά..
¶λλα σκευάσματα γενικής χρήσης και ενδυνάμωσης του ανοσοποιητικού αλλά και το γνωστό Melafix, ενώ γενικά βοηθούν στον περιορισμό του πολλαπλασιασμού των βακτηριδίων και στην ανάπλαση των πτερυγίων, δεν σκοτώνουν τόσο αποτελεσματικά τα βακτήρια όσο οι αντιβιοτικές ουσίες. Έτσι ακόμα και αν έχει σταματήσει η απώλεια των πτερυγίων και φαίνεται να έχει υποχωρήσει η ασθένεια, υπάρχουν πάντα πιθανότητες υποτροπιασμού.
Δεν προτείνεται άυξηση της θερμοκρασίας στην περίπτωση του fin rot καθώς (αν και αυξάνοντας τον μεταβολισμό ενδυναμώνεται το ανοσοποιητικό του ψαριού)€“ αυξάνεται παράλληλα ο πολλαπλασιασμός των βακτηρίων.
Η επούλωση των πληγών και η ανάπλαση των πτερυγίων είναι ένα πολύ καλό σημάδι πως η θεραπεία μας λειτούργησε σωστά και πως τα βακτήρια καταπολεμήθηκαν με επιτυχία! Παρολαυτά να το αναφέρω πάλι κλείνοντας, η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η ΠΡΟΛΗΨΗ με τη διατήρηση όσο το δυνατόν καλύτερων συνθηκών (παράμετροι, τροφή, συγκάτοικοι, ρουτίνες) για το μονομάχο μας.
Αυτά από εμένα, ελπίζω να μη σας κούρασα πολύ. Διαβάστε και τις πηγες που αναφέρω παρακάτω για περισσότερες πληροφορίες και αν βρείτε κάποια επιπλέον χρήσιμη πληροφoρία (ή link) μοιραστείτε την μαζί μας. Όπως πάντα συμβουλές, διορθώσεις κλπ πάντα ευπρόσδεκτα ;)
Πηγές:
http://www.petfish.net/articles/Bettas/finrot.php
http://www.bettas4all.nl/viewtopic.php?f=10&t=85
http://www.bettysplendens.com/articles/page.imp?articleid=719
http://www.aquatek.gr/vb/showthread.php?t=8221
Παρατήρησα πως τον τελευταίο καιρό έχουν αναφερθεί πολλά κρούσματα του γνωστού σε όλους μας «fin rot». Οι περισσότεροι που έχουν διατηρήσει μονομάχους για μεγάλο χρονικό διάστημα, σίγουρα θα έχουν κάποια εμπειρία με τη συγκεκριμένη ασθένεια, ή τουλάχιστον θα έχουν ακούσει για το πόσο εύκολα μπορεί να προσβάλλει το ψάρια μας και πόσο ραγδαία μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο (αν δε ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα). Έτσι, αν και οι ασθένειες των ψαριών και οι θεραπείες τους δεν είναι ειδικότητά μου, αποφάσισα να μαζέψω σε μερικές γραμμές τις βασικότερες πληροφορίες που υπάρχουν στο διαδίκτυο για την ασθένεια αυτή και τους τρόπους αντιμετώπισής της.
Γενικά
Το fin rot (ή fin and tail rot)€“ - στα ελληνικά «σάπισμα πτερυγίων» -€“ είναι μία ασθένεια που μπορεί να προσβάλλει οποιοδήποτε είδος ψαριού, αλλά στην περίπτωση των μονομάχων είναι ο νούμερο 1 κίνδυνος. Ίσως η ευαισθησία του μονομάχου σε αυτή την ασθένεια να οφείλεται και στη δομή του καθώς τα μακρυά του πτερύγια τραυματίζονται εύκολα με γρήγορες κινήσεις δίπλα σε διακοσμητικά αντικείμενα ή στον εξοπλισμό. Επίσης κατά το ζευγάρωμα, όσο μη επιθετικά και να είναι τα ψάρια, πάντα θα υπάρξουν μικροτραυματισμοί που αποτελούν πιθανές εστίες μόλυνσης. Ακόμα καμιά φορά και από υπερβολικό flaring μπορεί να δημιουργηθεί κάποιο μικρό σκίσιμο στα πτερύγια ή την ουρά, το οποίο μπορεί να εξελιχθεί στη συνέχεια σε fin rot.
Το finrot μπορεί να προκληθεί είτε από μύκητες (fungal fin rot) είτε από βακτήρια (bacterial fin rot). Στο άρθρο αυτό θα επικεντρωθώ στο βακτηριακό finrot που είναι και η πιο κοινή περίπτωση. Για το βακτηριακό finrot, υπεύθυνα είναι συνήθως gram-αρνητικά βακτήρια όπως τα Aeromonas, Pseudomonas και Myxobacteria. Τα βακτήρια αυτά είναι πολύ κοινά και βρίσκονται στο νερό κάθε ενυδρείου, όμως αν οι συνθήκες το επιτρέψουν και πολλαπλασίαστούν υπέρμετρα, μπορεί να προκαλέσουν μεγάλα προβλήματα στην υγεία των ψαριών. Για το λόγο αυτό, η πρωταρχική αιτία εμφάνισης του fin rot είναι οι κακές συνθήκες! Οι κακές παράμετροι του νερού (κυρίως το υψηλό pH), βρώμικο νερό (μη τακτικές ρουτίνες δηλαδή), υπερπληθισμός, κακή ποιότητα τροφής, επιθετικοί συγκάτοικοι, πολύ χαμηλή ή υψηλή θερμοκρασία, είναι πηγές στρες που αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα του ψαριού και το κάνουν ιδιαίτερα ευάλωτο στην εμφάνιση του fin rot (ειδικά μετά από τραυματισμό). Οπότε και για τη θεραπεία της ασθένειας αυτής, το πρώτο μας βήμα πρέπει να είναι ο εντοπισμός της ρίζας του προβλήματος, δηλαδή του παράγοντα που προκαλέι στρες στο ψάρι και η επίλυσή του.
http://www.aquatek.gr/vb/attachment.php?attachmentid=79341&d=1463136464
Εικόνα 1. Fin rot σε αρχικά στάδια (φαίνεται η μείωση της επιφάνειας των πτερυγίων) όπου μπορεί να αντιμετωπιστεί σχετικά εύκολα.
Συμπτώματα - Διάγνωση
Τα κυριότερα συμπτώματα του fin rot είναι τα εξής:
Μικρές τρύπες στις επιφάνειες των πτερυγίων
Πτερύγια που φαίνεται να «λεπταίνουν» ή να γίνονται διαφανή
Πτερύγια που «ξεφτίζουν» στις άκρες
Κομμάτια των πτερυγίων κόβονται και πέφτουν
Οι άκρες των πτερυγίων γίνονται άσπρες
Γλοιώδεις περιοχές στις άκρες των πτερυγίων που φαίνεται να «τρώνε» σιγά σιγά τα πτερύγια (τα πτερύγια κονταίνουν σταδιακά).
Αν η ασθένεια προχωρήσει, αρχίζουν να εμφανίζονται αιματώματα στα πτερύγια, τα πτερύγια χάνονται εντελώς και η μόλυνση εξαπλώνεται στο υπόλοιπο σώμα. Πολλές φορές συμβαίνουν και δευτερεύουσες μολύνσεις (από το Flexibacter ή από μύκητες), με παρόμοια συμπτώματα.
Όλα τα παραπάνω, συνήθως συνοδεύονται και από τα κλασσικά συμπτώματα των ασθενειών στα ψάρια, όπως απώλεια όρεξης, νωχελικότητα, κλείσιμο πτερυγίων κλπ.
http://www.aquatek.gr/vb/attachment.php?attachmentid=79340&d=1463136464
Εικονα 2. Συμπεριφορά που συνοδεύει συνήθως το fin rot. Κλείσιμο πτερυγίων και νωχελικότητα (κάθισμα στο βυθό).
Θεραπεία
Η διατήρηση άριστων συνθηκών είναι ο μόνος τρόπος να προστατεύσουμε το μονομάχο μας από το fin rot. Παρακολούθηση των παραμέτρων του νερού, συχνές αλλαγές νερού, χρήση διαφόρων «πρόσθετων» στο νερό όπως φύλλα ινδικής αμυγδαλιάς ή μπανανιάς (που έχουν αποδειχθεί χρήσιμα), είναι κάποια μέτρα πρόληψης κατά της ασθένειας.
Είναι γενικά καλό να απομονώνεται το ψάρι που πάσχει (αν προέρχεται από κοινωνικό ενυδρείο), καθως έτσι είναι πολύ πιο εύκολο να ελεγθούν οι συνθήκες του νερού και να διατηρηθεί το νερό καθαρό σε ένα μικρό ενυδρειάκι-καραντίνα. Ακόμα, τα διάφορα φάρμακα (αν χρειαστούν στη συνέχεια) είναι πολύ πιθανό να επηρεάσουν τη βιολογία του φίλτρου, ή μπορεί να είναι βλαβερά για άλλους πιο ευαίσθητους οργανισμούς του ενυδερείου (πχ γαρίδες, σαλιγκάρια κλπ). Στην περίπτωση λοιπόν φαρμακευτικής αγωγής, η απομόνωση είναι μονόδρομος.
Πολύ σημαντικό είναι να διαγνωστεί η ασθένεια στην αρχή της (με τα πρώτα σημάδια στα πτερύγια), διότι αν προχωρήσει είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Αν, λοιπόν, η ασθένεια είναι σε αρχικό στάδιο, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να ξεπεραστεί με αύξηση των αλλαγών νερού (σε μικρά ενυδρεία έως και 100% ημερησίως) και προσθήκη ενυδρειακού αλατιού [1 κουταλιά της σούπας (~15g) ανά 10 λίτρα είναι μία ελαφριά δοσολογία, για πιο δυνατή θεραπεία μπορύμε να φτάσουμε και έως τα 30g/10Lγια έως 4 εβδομάδες].
Αν παρόλαυτα το fin rot συνεχίζει και χειροτερεύει, ή δεν το προλάβαμε σε αυτό το στάδιο, θα πρέπει να ακολουθήσουμε φαρμακευτική θεραπεία. Αφού λοιπόν το finrotπροκαλείται κυρίως από gram-αρνητικά βακτήρια, ο πιο σίγουρος τρόπος για να θεραπευτεί είναι με τη χρήση αντιβίωσης. Οι πιο διαδεδομένες για την περίπτωση αυτή (σύμφωνα με τις πηγές) είναι η Τετρακυκλίνη (Tetracycline), η Καναμυκίνη (Kanamicine sulfate) και το Maracyn-2 (Minocycline). Δυστυχώς πολλά από αυτά δεν είναι εύκολο να τα βρούμε στην ελληνική αγορά. Όπως με όλα τα αντιβιοτικά, θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και να ακολουθούμε τις οδηγίες χρήσης. Είναι επίσης πολύ σημαντικό να ολοκληρώνουμε την θεραπεία που προτείνεται ακόμα και αν υπάρχουν εμφανή σημάδια βελτίωσης, για να περιορίζεται ο κίνδυνος ανάπτυξης ανθεκτικών στελεχών. Αν μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας δε δουμε εμφανή σημάδια βελτίωσης και ανάπλαση των πτερυγίων, τότε ίσως χρειαστεί να δοκιμάσουμε κάποιο άλλο αντιβιωτικό.
http://www.aquatek.gr/vb/attachment.php?attachmentid=79339&d=1463136464
Εικόνα 3. Προχωρημένο fin rot, που δεν υποχωρούσε με ήπια θεραπεία (bactopour είχα χρησιμοποιήσει αν δεν κανω λάθος σε συνδυασμό με αλάτι). Δυστυχώς ο κόκκινος πλακάτ αυτός πέθανε τελικα. Τουλάχιστον ηταν σε μεγάλη ηλικία και είχε προλάβει να μεταβιβάσει τα γονίδιά του στην επόμενη γενιά..
¶λλα σκευάσματα γενικής χρήσης και ενδυνάμωσης του ανοσοποιητικού αλλά και το γνωστό Melafix, ενώ γενικά βοηθούν στον περιορισμό του πολλαπλασιασμού των βακτηριδίων και στην ανάπλαση των πτερυγίων, δεν σκοτώνουν τόσο αποτελεσματικά τα βακτήρια όσο οι αντιβιοτικές ουσίες. Έτσι ακόμα και αν έχει σταματήσει η απώλεια των πτερυγίων και φαίνεται να έχει υποχωρήσει η ασθένεια, υπάρχουν πάντα πιθανότητες υποτροπιασμού.
Δεν προτείνεται άυξηση της θερμοκρασίας στην περίπτωση του fin rot καθώς (αν και αυξάνοντας τον μεταβολισμό ενδυναμώνεται το ανοσοποιητικό του ψαριού)€“ αυξάνεται παράλληλα ο πολλαπλασιασμός των βακτηρίων.
Η επούλωση των πληγών και η ανάπλαση των πτερυγίων είναι ένα πολύ καλό σημάδι πως η θεραπεία μας λειτούργησε σωστά και πως τα βακτήρια καταπολεμήθηκαν με επιτυχία! Παρολαυτά να το αναφέρω πάλι κλείνοντας, η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η ΠΡΟΛΗΨΗ με τη διατήρηση όσο το δυνατόν καλύτερων συνθηκών (παράμετροι, τροφή, συγκάτοικοι, ρουτίνες) για το μονομάχο μας.
Αυτά από εμένα, ελπίζω να μη σας κούρασα πολύ. Διαβάστε και τις πηγες που αναφέρω παρακάτω για περισσότερες πληροφορίες και αν βρείτε κάποια επιπλέον χρήσιμη πληροφoρία (ή link) μοιραστείτε την μαζί μας. Όπως πάντα συμβουλές, διορθώσεις κλπ πάντα ευπρόσδεκτα ;)
Πηγές:
http://www.petfish.net/articles/Bettas/finrot.php
http://www.bettas4all.nl/viewtopic.php?f=10&t=85
http://www.bettysplendens.com/articles/page.imp?articleid=719
http://www.aquatek.gr/vb/showthread.php?t=8221